Aspekt socjologiczno-ekonomiczny zakłada, że czas wolny przyczynia się do tworzenia kontaktów i doświadczeń społecznych. Dzieci wykazują potrzebę współdziałania z innymi, organizowania wspólnej zabawy i wypoczynku. Ważne jest, aby rezygnować z egocentrycznych postaw na rzecz wspólnego działania, poświęcenia, radości i dzielenia się zainteresowaniami. Dziecko nie powinno spędzać czasu wolnego w samotności, ponieważ utrudnia to proces uspołecznienia i uniemożliwia porównanie własnych działań i postępowania z tymi, które podejmują inni. Poprzez współdziałanie z innymi, jednostka doświadcza osobistych radości, własnego szczęścia i zadowolenia. Rola, jaką dziecko odgrywa w grupie, przyczynia się do dodatkowego zadowolenia i satysfakcji z potrzeby współdziałania z zespołem. W czasie wolnym interes społeczny dominuje nad indywidualnym i zachęca jednostkę do uczestniczenia w życiu grupowym.

Wspólne spędzanie wolnego czasu, zabawy oraz aktywność w kołach zainteresowań, wycieczki i harcerskie zbiórki, to podstawowe formy rozrywki i integracji społecznej dzieci i młodzieży. Aspekt ekonomiczny czasu wolnego jest bardzo istotny w życiu najmłodszych członków społeczeństwa. Zarówno nauka, jak i czas wolny stanowią integralną część ich życia. Niestety, szkoła często nie uwzględnia aspektów ekonomicznych związanych z nauką. Organizm dziecka, ze swoimi psychofizycznymi potrzebami, wymaga odpowiedniego równowagi między wysiłkiem umysłowym a fizycznym, które są wymagane przez szkołę. Rozwijający się organizm młodego człowieka musi mieć wystarczającą ilość czasu na odpoczynek i relaks, gdyż ignorowanie potrzeb ucznia może przynieść negatywne rezultaty. Im lepiej szkoła dostosowuje proces nauczania, tym efektywniej wykorzystywane są lekcyjne godziny, stymulując sprawność umysłową dziecka, które ma wtedy więcej czasu wolnego poza zajęciami lekcyjnymi. To, jak uczniowie przeżywają lekcje, wpływa na ilość czasu wolnego. Ważne jest nie tylko ilość czasu wolnego, ale także warunki, w jakich dzieci go spędzają. Aspekt ekonomiczny polega na zapewnieniu odpowiedniej ilości czasu wolnego i stworzeniu sprzyjających warunków do właściwego wykorzystania tego czasu, a także planowania i rozumienia różnic ekonomicznych między czasem wolnym a nauką. Teoretycy zajmujący się tym aspektem uważają, że w przyszłości powinien istnieć przedmiot nauczania, który nauczałby, jak planować, realizować i wykorzystywać wolny czas.

Aspekt psychologiczny wskazuje na bogactwo i żywotność życia psychicznego dzieci. Są one niezwykle ciekawskie, stale poszukują nowych doświadczeń, rozwijają swoje zainteresowania i zdolności, oraz są wrażliwe na nowe doświadczenia. Aby zapewnić właściwe warunki rozwoju wewnętrznego, otoczenie musi dostarczyć dzieciom odpowiednich możliwości. Nauka szkolna i praca związana z nią nie zaspokajają wszystkich potrzeb dzieci, które potrzebują samodzielnie poszukiwać interesujących zjawisk i rzeczy w grupie rówieśniczej. Czas wolny jest dla nich źródłem nowych przeżyć, które wywołują żywe reakcje. Nauka szkolna nie zawsze zapewnia dziecku wystarczające odprężenie i zwolnienie napięcia psychicznego związanego z intensywnym wysiłkiem intelektualnym. Osobowość dzieci jest przekształcana i wzbogacana w czasie poza zajęciami lekcyjnymi, gdzie mogą wyrażać swoje poglądy i zainteresowania w zabawie i rozrywce.

Czas wolny daje więcej możliwości do tego celu. Uczniowie często nie wykazują żywych zainteresowań w szkole, lecz chętnie ujawniają je w czasie wolnym, gdzie mogą pasjonować się różnymi sprawami, które nie są obecne w szkole. Dzieci i młodzież zajmują się w czasie wolnym tym, co ich interesuje i czym są zaciekawione, nie ze względu na obowiązek. Wtedy pokazują swoje zdolności, co ułatwia organizację ciekawego spędzania tego czasu. Czas wolny ma także wpływ na temperament jednostki. Radosna atmosfera sprawia, że melancholik lub flegmatyk ożywiają się. Cholerycy i sangwinicy zaś uczą się dyscypliny i planowania w grach i zabawach, co pomaga im kontrolować nadmierny temperament. Sposób spędzania czasu wolnego wyraźnie wpływa na charakter dzieci i młodzieży. Pomaga im pozbyć się lub osłabić negatywne cechy charakteru, takie jak lękliwość, lenistwo, czy niezaradność. Różnorodne aktywności w czasie wolnym sprzyjają także rozwijaniu pozytywnych cech charakteru, takich jak przyjaźń, uprzejmość i serdeczność wobec innych osób. To w czasie swobodnych i nieformalnych zajęć w czasie wolnym najbardziej wyraźnie ujawnia się charakter dziecka. Życie, wzbogacone elementami intelektualno-naukowymi dostarczanymi przez szkołę oraz elementami rekreacji i zabawy w czasie wolnym, zarówno po lekcjach, jak i po zajęciach pozalekcyjnych, może kształtować pełną osobowość dzieci i młodzieży.

Aspekt higieniczno-zdrowotny podkreśla konieczność czasu wolnego jako środka zapewniającego ochronę zdrowia dzieci i młodzieży, chroniącego ich przed nadmiernym obciążeniem wynikającym z obowiązków szkolnych. Praca umysłowa prowadzi do skomplikowanych procesów biologicznych, które powodują intensywne wykorzystanie składników odżywczych niezbędnych do wytwarzania energii w ciele. Nadmierne obciążenie może prowadzić do zmęczenia ośrodków nerwowych regulujących funkcje organizmu. Wywołane zmęczenie jest spowodowane zakłóceniem normalnego przebiegu reakcji chemicznych oraz utrudnionym transportem produktów pośrednich przez krążenie krwi. Podczas spędzania czasu wolnego dziecko ma również możliwość oddzielenia się od stresujących sytuacji i odpoczynku.

Aspekt pedagogiczny dotyczy wartości edukacyjnej czasu wolnego, gdzie dzieci często przejawiają inicjatywę. Czas wolny zapewnia im możliwość wyrażania własnej inicjatywy i samodzielności, rozwijania aktywności i umiejętności organizowania własnych zajęć poza standardowym programem. Jest to szczególnie korzystne, gdy dzieci i młodzież są projektantami swojego czasu wolnego. Czas wolny podczas kolonii lub obozu umożliwia samorozwój, stałe doskonalenie umiejętności i daje poczucie swobody, a także sprzyja rozwijaniu inicjatywy. Różnorodne formy spędzania czasu wolnego stanowią doskonałą szkołę zarządzania tym czasem, uczą umiejętności wypoczynku. Dzięki aspektom pedagogicznym, czas wolny staje się dziedziną zabawy i radości życia, w której dzieci i młodzież szukają nowych i lepszych sposobów spędzania i organizowania swojego czasu.